Tại sao quảng cáo trên điện thoại luôn hiểu được suy nghĩ của bạn?

　　Bạn có từng trải qua những tình huống sau đây không: Vừa mới trò chuyện với bạn bè về một đôi giày thể thao, không lâu sau nó liền xuất hiện trong điện thoại của bạn và “đuổi theo bạn khắp nơi”? Hôm nay vừa nhắc đến một nhà hàng nào đó, ngày hôm sau lại thấy nó xuất hiện trên các nền tảng mạng xã hội? Đây là sự trùng hợp, hay điện thoại của bạn đang có “một đôi tai vô hình” lén nghe lén? Cùng với sự phổ biến của công nghệ kỹ thuật số, các thiết bị thông minh đã thâm nhập sâu vào cuộc sống của chúng ta, nhưng đồng thời cũng mở ra một “cánh cửa sau” dễ khiến thông tin cá nhân bị rò rỉ. Trong số này, chuyên mục "Mạng Thông Tin" sẽ giải mã bí ẩn về việc điện thoại có đang lén nghe bạn hay không, đồng thời hướng dẫn cách bảo vệ quyền riêng tư kỹ thuật số cá nhân.

---

Là trợ lý điện thoại hay là người nghe lén?

　　Tại sao mỗi khi bạn vừa trò chuyện về một sản phẩm nào đó, quảng cáo liên quan lại ngay lập tức xuất hiện trên điện thoại? Thực tế, điện thoại chưa chắc cần phải “nghe lén” để đoán được nhu cầu của bạn. Chuyên gia an ninh mạng Jake Moore cho biết, mỗi lần người dùng tìm kiếm, nhấp chuột hoặc dừng lại lướt trên màn hình đều để lại dấu vết dữ liệu. Thông qua phân tích bằng thuật toán tinh vi, hệ thống có thể vẽ ra bức chân dung về sở thích cá nhân, thói quen mua sắm, thậm chí là dự đoán sản phẩm mà bạn sắp muốn mua. Các công ty công nghệ dựa vào hành vi dữ liệu của người dùng để xây dựng một “bản sao kỹ thuật số ảo”, giúp các nhà quảng cáo nắm bắt chính xác bước đi tiếp theo của nhóm khách hàng mục tiêu.

　　Trợ lý giọng nói như “Hey, Siri” hoặc “OK, Google” lại là một dạng công cụ thu thập dữ liệu khác. Để có thể phản hồi ngay lập tức khi người dùng ra lệnh, các trợ lý giọng nói này cần phải liên tục “lắng nghe” âm thanh xung quanh, điều này tiềm ẩn nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư. Năm 2019, trợ lý giọng nói Siri của Apple bị phát hiện ghi lại và lưu trữ các cuộc trò chuyện riêng tư của người dùng. Dù Apple tuyên bố rằng các đoạn ghi âm chỉ được sử dụng để cải thiện dịch vụ và dữ liệu đã được xử lý ẩn danh, sự việc vẫn khiến người dùng lo ngại về việc bảo vệ dữ liệu cá nhân. Cuối cùng, Apple đã phải chi trả 95 triệu USD để dàn xếp vụ kiện tập thể.

 

Công nghệ theo dõi bằng sóng siêu âm: Thiết bị giám sát vô hình

　　Phương thức giám sát của công nghệ hiện đại đã vượt xa trí tưởng tượng của con người. Bạn có bao giờ thắc mắc vì sao một chiếc nồi chiên không dầu thông minh lại cần quyền truy cập vào micro của điện thoại? Những yêu cầu quyền truy cập không hợp lý như vậy đang tiềm ẩn những nguy cơ sâu xa đối với quyền riêng tư. Hiện nay, một phương thức giám sát tinh vi hơn có tên gọi là “công nghệ theo dõi xuyên thiết bị bằng sóng siêu âm”, sử dụng sóng âm thanh mà tai người không thể nghe thấy để âm thầm truyền dữ liệu giữa các thiết bị. Các cửa hàng có thể cài đặt thiết bị phát sóng đặc biệt, gửi tín hiệu âm thanh đặc biệt đến điện thoại hoặc máy tính xách tay của cá nhân – đóng vai trò là thiết bị tiếp nhận – và lặng lẽ ghi lại mọi hành vi của người dùng. Từ lộ trình mua sắm, cửa hàng ghé thăm, sản phẩm quan tâm, cho đến thói quen sinh hoạt hằng ngày, tất cả đều có thể bị theo dõi một cách toàn diện. Một số ứng dụng Android thậm chí còn tích hợp công nghệ này mà không thông báo cho người dùng, nhằm theo dõi hành vi và phục vụ quảng cáo một cách chính xác hơn.

 

5 biện pháp then chốt để giành lại quyền kiểm soát quyền riêng tư

　　Trước những mối đe dọa về quyền riêng tư, chúng ta không phải hoàn toàn bất lực. Dưới đây là 5 hành động thiết thực giúp bạn giành lại quyền kiểm soát thông tin cá nhân:

　　• Kiểm tra quyền truy cập của ứng dụng: Khi tải về ứng dụng mới, bước đầu tiên là kiểm tra các quyền mà ứng dụng yêu cầu. Nhiều ứng dụng đòi quyền truy cập vào micro và camera, nhưng không phải ứng dụng nào cũng thực sự cần những quyền đó. Hãy xóa bỏ các quyền không cần thiết để giảm nguy cơ bị nghe lén.

　　• Cho trợ lý giọng nói nghỉ ngơi một chút: Nếu bạn hiếm khi sử dụng trợ lý giọng nói, hãy tắt Siri hoặc Google Assistant. (Bạn có thể tìm thấy tùy chọn tắt trong phần cài đặt hệ thống của điện thoại).

　　• Cập nhật điện thoại quan trọng hơn cả xem phim: Những thông báo cập nhật tưởng như nhỏ nhặt thực ra là bước bảo vệ quyền riêng tư rất quan trọng. Thường xuyên cập nhật hệ điều hành và ứng dụng sẽ giúp vá các lỗ hổng bảo mật và chống lại các hình thức tấn công mới.

　　• Khóa chặt dữ liệu cá nhân: Bật tính năng xác thực hai lớp (MFA), như mã xác minh một lần hoặc sinh trắc học (vân tay, khuôn mặt), để giảm nguy cơ bị chiếm đoạt tài khoản.

• Đừng để mạng xã hội trở thành “kho rút dữ liệu cá nhân”: Trên các nền tảng như Facebook, Instagram, hãy điều chỉnh cài đặt quyền riêng tư, hạn chế thông tin công khai đến mức tối thiểu để tránh việc dữ liệu cá nhân bị phơi bày.

 

Pháp luật – Lá bùa hộ mệnh trong thế giới số

　　Bên cạnh những hành động cá nhân, pháp luật cũng là tuyến phòng thủ quan trọng trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân. Khi vấn đề quyền riêng tư ngày càng được quan tâm, nhiều quốc gia đã tăng cường hoàn thiện các quy định pháp lý, như Quy định chung về bảo vệ dữ liệu (GDPR) của Liên minh Châu Âu và Luật bảo vệ quyền riêng tư người tiêu dùng California (CCPA) của Hoa Kỳ. Các quy định này nhằm hạn chế hành vi lạm dụng dữ liệu cá nhân của doanh nghiệp, đồng thời trao cho người dùng nhiều quyền kiểm soát hơn đối với thông tin của chính mình. Các doanh nghiệp cũng cần có tinh thần tự giác tuân thủ pháp luật, nếu không sẽ phải đối mặt với các khoản phạt nặng và nguy cơ tổn hại uy tín. Việc xây dựng chiến lược an ninh thông tin toàn diện không chỉ là nghĩa vụ pháp lý, mà còn là yếu tố then chốt để giành được niềm tin của khách hàng.

 

Cân bằng giữa cuộc sống thông minh và quyền riêng tư

　　Khi tận hưởng sự tiện lợi mà công nghệ mang lại, chúng ta càng cần cảnh giác hơn với những ảnh hưởng của nó đến quyền riêng tư. Suy cho cùng, công nghệ nên là công cụ phục vụ con người, chứ không phải là xiềng xích giám sát. Và bước đầu tiên để bảo vệ quyền riêng tư chính là nâng cao ý thức cá nhân. Hãy bắt đầu ngay hôm nay – mở điện thoại của bạn, rà soát lại quyền truy cập của từng ứng dụng và xây dựng một lớp phòng vệ an toàn cho cuộc sống số của mình.

 

*Photo credit:freepik

#